Het was een flinke storm, de decentralisaties waarin het sociale domein onder de gemeenten kwam te vallen. De manier waarop de samenwerkende inspecties van Toezicht Sociaal Domein in dat chaotische proces oog bleven houden voor het individu, leverde de innovatieprijs van de verkiezingen Handhaving en Toezicht 2015 op. “Door de waardering voor de manier waarop we de kwetsbare burger centraal stellen, zijn we dat nog meer gaan doen.”
Het project Toezicht gezinnen met geringe sociale redzaamheid van Samenwerkend Toezicht Jeugd, won de innovatieprijs Handhaving en Toezicht 2015. Binnen deze aanpak, inmiddels omgedoopt tot Toezicht Sociaal Domein, werken vier inspecties samen aan een integrale aanpak. Die inspecties zijn: Gezondheidszorg en Jeugd, Justitie en Veiligheid, Sociale Zaken en Werkgelegenheid en Onderwijs. Het doel is om via hun toezicht de zorg en ondersteuning door gemeenten en lokale partijen aan gezinnen met complexe problematiek te verbeteren. Achtergrond vormt de decentralisaties in het sociale domein, waarbij zorg voor deze doelgroep sinds 2015 een verantwoordelijkheid van gemeenten is geworden.
In die decentralisaties verbreedde het werkveld van Toezicht Sociaal Domein van jongeren en hun gezinnen, ook naar kwetsbare volwassenen. De samenwerking tussen de inspectiediensten draagt bij aan een brede blik op problematiek, die zich over meerdere domeinen uitsmeert. Werk en inkomen, (gezondheids)zorg, wonen, onderwijs, veiligheid, enzovoorts.
Hoe gaat het nu, drie jaar later, met het project? Nelleke Verdonk stond aan de wieg van ‘Toezicht gezinnen met geringe sociale redzaamheid’ en praat ons bij.
Jullie wonnen de prijs, omdat de jury onder de indruk was van het feit dat jullie als inspectiediensten met uiteenlopende taken en culturen, de kwetsbare burger centraal stellen binnen één gezamenlijk, vernieuwend en effectief toezichtkader. Hoe uniek is dat?
“Sectoraal toezicht (gericht op een domein) richt zich op bijvoorbeeld een aanbieder van zorg, onderwijs of hulpverlening. Wij beginnen vanaf de andere kant: bij de gezinnen die op meerdere gebieden steun nodig hebben om weer op te krabbelen. De zes basisprincipes voor goed toezicht zijn: samenwerken, transparant, onafhankelijk, professioneel, slagvaardig en selectief. In het juryrapport stond dat wij in ons toezicht daar ‘de mens centraal’ aan hebben toegevoegd. Dat vond ik echt een mooie, want dat is waarom ik toezicht houd. Ik doe het voor de kwetsbare burger die zijn weg moet zoeken in dat woud van zorg en ondersteuning.“
Wat wil je betekenen voor die kwetsbare burger?
“Met ons toezicht willen we de keten bij elkaar brengen. Wij zijn niet de inspectie van het opgestoken vingertje, maar we stimuleren bijvoorbeeld door het organiseren van leerbijeenkomsten voor professionals en bestuurders. Daar zien we vaak dat de professionals, die met dezelfde gezinnen werken, elkaar helemaal niet kennen. Aan onze tafel geven ze elkaar voor het eerst een hand. Dat blijf ik ontluisterend vinden. Het sociaal domein bestaat uit kokertjes: werk en inkomen, zorg en ondersteuning, veiligheid, onderwijs. Wij proberen al die losse kokertjes met elkaar te laten praten. Immers, het leven van zo’n gezin laat zich niet in kokertjes persen. Een professional in de gezondheidszorg gaat aan de slag met de psychische problemen van een moeder -maar heeft geen oog voor de enorme schuldendruk die maakt dat zij geen idee heeft hoe ze haar kinderen moet voeden. Zo gaat de interventie niet helpen. Professionals moeten gewoon met elkaar praten en weten wat er verder speelt in een gezin.”
Wat voor impact heeft het winnen van de prijs gehad op jullie werk?
“Door de waardering voor de manier waarop we de kwetsbare burger centraal stellen in ons werk, zijn we dat nog meer gaan doen. We hebben bijvoorbeeld onlangs mensen met een licht verstandelijke beperking (LVB) getraind als inspecteur en ingezet als mystery guest. Zij zijn de boer op gegaan om te zien of ze een uitkering of een wmo-voorziening konden aanvragen. Het is voor mensen van een gemiddelde intelligentie lastig om zich te verplaatsen in iemand met een LVB. Als iemand met een LVB de vragen niet begrijpt, dan ploeink gaan bij hem de luikjes dicht. Uiteindelijk vertrekt hij zonder uitkering, traplift of wat hij ook nodig heeft. We hebben naar aanleiding daarvan leerbijeenkomsten gehouden in de betreffende gemeente. De professionals bespraken daar met elkaar en met de mystery guests hoe ze beter met deze mensen kunnen omgaan.”
Heb je tips voor mensen die mee willen doen aan de verkiezingen?
“Wij hebben ingestoken op iets waar we trots op zijn. Heb je als professional iets briljants, laat dat dan weten aan de buitenwereld. Wij hebben er als team heel erg van genoten. Ik kon zelf niet bij de prijsuitreiking zijn, maar werd ’s avonds ge-appt: We hebben hem gewonnen! Ik had niet gedacht dat het me zoveel zou doen, maar ik vond het helemaal leuk.”
Innovatieprijs 2018
Wil jij kans maken op de innovatieprijs van de verkiezingen Handhaving en Toezicht 2018? Meld je project voor 1 juli aan!