Een analyse van de veiligheid binnen leerbedrijven in de metaal leverde een schrikbarend beeld op. De Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid ontwikkelde een jongerenaanpak en won de publieksprijs van de Verkiezingen Handhaving en Toezicht 2015. Welke impact heeft het winnen van die prijs gehad?
De publieksprijs van de Verkiezingen Handhaving en Toezicht 2015 ging naar het project Healthy Metal van de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). Deze veelzijdige aanpak richt zich op jongeren tot 25 jaar die een leerwerktraject in de metaalsector volgen, want machineongevallen komen tot drie keer vaker voor onder jongeren dan onder oudere vakgenoten.
Eén van de instrumenten die de Inspectie SZW ontwikkelde, is een online kennisspel over machineveiligheid. Dit spreekt jongeren aan, zo blijkt uit het veelvuldig gebruik ervan. Slim en vernieuwend, zo oordeelde de jury. Niet alleen klassiek toezicht met waarschuwingen en sancties, maar spelenderwijs jongeren bewustmaken van de risico’s als zij de procedures niet goed volgen. Daarnaast is er aandacht voor de opleidingen, de metaalbedrijven en de rol van de Onderwijsinspectie en sociale partners. Zo zijn er bijvoorbeeld verbetercoaches vanuit het initiatief 5xbeter actief bij de bedrijven. Zij geven niet alleen aan wat er misgaat, maar ze bieden ook een helpende hand om tot verbetering te komen.
Anja van Vlerken initieerde Healthy Metal en nam in 2015 de publieksprijs in ontvangst. Hoe staat het project er drie jaar later voor?
Waarom zijn jullie dit project gestart?
“Jaarlijks bezoeken onze inspecteurs honderden metaalbedrijven. Onze speciale aandacht gaat uit naar jongeren. Zij zijn extra kwetsbaar door gebrek aan kennis van en ervaring met machines en gereedschappen, gevaarlijke stoffen en dampen die vrijkomen. Hoe is de veiligheid gewaarborgd, hoe zit het met de voorlichting en het toezicht? Ouders gaan ervan uit dat het leerbedrijf waar hun kind werkt, op z’n minst voldoet aan de wet. Nou, dat valt best wel tegen. Vlak voordat we deelnamen aan de verkiezing, hadden we data-analyses gemaakt waaruit geen positief beeld van de leerbedrijven naar voren kwam. We stuitten op meer overtredingen dan in de niet-leerbedrijven op de reguliere punten waar wij op letten: machineveiligheid, risico-inventarisatie en blootstelling aan lasrook. Dat baarde ons zorgen en dit leidde tot een aparte jongerenaanpak.”
Waarom hebben jullie meegedaan aan de Verkiezingen Handhaving en Toezicht?
“In juni 2015 kwam een mailtje voorbij met de flyer waarin inzendingen werden gevraagd. Meestal heb ik het zo druk, dat dit soort mails direct in de prullenbak verdwijnen. Maar nu las ik de flyer met aandacht. Healthy Metal voldeed aan alle criteria. Een daarvan was dat het project vernieuwend moet zijn. Nu vind ik het zelf niet zo heel innovatief, maar vanuit de stakeholders gezien is het wel nieuw om op deze manier aandacht te besteden aan een handhavingsvraagstuk. Deze interventiemix rondom jongeren en het terugdringen van ongevallen, gaat veel verder dan enkel toezicht en handhaving.”
Heeft het winnen van de prijs voordelen geboden?
“Het helpt wel als je kunt zeggen: ‘binnen het programma metaal hebben we een krachtige jongerenaanpak die een maatschappelijke erkenning heeft van gezaghebbende clubs als het CCV, Vide en de Inspectieraad.’ Af en toe moet je je nek uitsteken door iets nieuws te proberen. En kennis en verantwoordelijkheden delen met anderen.”
Welke stappen hebben jullie gezet sinds het winnen van de prijs?
“We hebben een online publicatie gemaakt over veilig werken in de metaal, dat past bij onze rol als inspectie. Goede regels geven aan een belangrijke beïnvloedende doelgroep, namelijk de docenten en leerbegeleiders op de werkvloer, ten bate van de jongeren die een metaalvak leren. We willen dat de competenties van de studenten zich meer richten op de machineveiligheid en kennis over de gezondheidsrisico’s. Ook willen we dat de docenten en de leerbegeleiders in de bedrijven hun rol pakken en hier goed met elkaar over communiceren.”
Wat staat er nog op het verlanglijstje?
“Het project is nog niet af. Een gebruikersonderzoek onder de doelgroep vorig jaar leverde de aanbeveling op om het digitale spel mooier en effectiever te maken. Daarnaast hebben studenten van de universiteit Leiden onderzoek gedaan naar onze aanpak. We zijn constant bezig om onszelf met andere ogen te laten bekijken, om steeds weer te perfectioneren. Samen met de stichting Beroepsonderwijs en Bedrijfsleven en met de opleidingsscholen in de metaal hebben we afspraken gemaakt om goede voorbeelden in de etalage te zetten. We gaan door op het ingeslagen pad, want we zijn er nog niet.”
Wat bedoel je met ‘we zijn er nog niet’?
“Ik denk dat we iets moois in handen hebben. Dat onze aanpak zich leent om over te dragen en door te ontwikkelen. We willen onze aanpak industriebreed maken. Inspecteurs van andere branches, de bouw bijvoorbeeld, willen ook graag met dit concept aan de slag. We zijn met de werknemer van de toekomst bezig.”
Innovatieprijs 2018
Wil jij ook kans maken op de innovatieprijs van de verkiezingen Handhaving en Toezicht 2018? Meld je project voor 1 juli aan!