Dieptes meten, illegale waterlozingen opsporen, de waterkwaliteit vaststellen: Betty kan het allemaal. Deze slimme droneboot van het hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard was in 2022 een van de vijf genomineerde projecten bij de Verkiezingen Handhaving en Toezicht. Jaap de Ron vertelt wat de nominatie heeft opgeleverd en hoe het Betty sinds de nominatie is vergaan.
Het begon allemaal in 2018. “Wij hadden intern een prijsvraag voor innovatieve ideeën uitgeschreven”, vertelt Jaap de Ron, innovatieadviseur bij het hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard. “Dat leverde een aantal interessante inzendingen op, zoals Slootview: een bootje met een 360-gradencamera die in sloten naar illegale lozingen speurt. We zitten hier in een glastuinbouwgebied met veel smalle slootjes. Het is lastig en arbeidsintensief om leidingen die op de sloot uitkomen op te sporen, zeker als de begroeiing dicht is. Een camera kan dat vanaf het water veel beter zien. Hebben we een leiding opgespoord die wij niet kennen, dan gaan we met de ondernemer in gesprek of het wellicht om illegale lozing gaat.”
Het idee voor Slootview kwam van Jeffrey Spanjer, die inmiddels bij DCMR Milieudienst Rijnmond werkt. De Ron: “We hebben eerst gekeken wat er al op de markt was. Dat bleek niet veel te zijn. Er waren wel partijen die een dergelijk systeem wilden ontwikkelen, maar dat kostte een vermogen.” Via collega-toezichthouders kwam het hoogheemraadschap in contact met de toenmalige startup Eyewings. “Zij kwamen niet alleen met een 360-gradencamera om leidingen op te sporen, maar ook met een sonar om dieptes te meten. Jaarlijks meten we de diepte van zo’n 250 kilometer water, om te zien waar gebaggerd moet worden. Dat doen we handmatig; een peilstok gaat elke 50 meter het water in. Als je dat met sonar kunt doen, is dat natuurlijk veel efficiënter.”
Algoritme speurt mee
De inzet van de camera wierp wel een nieuwe vraag op: hoe kun je efficiënt leidingen herkennen, zonder dat je uren aan opnames moet terugkijken? “In samenwerking met onderzoeks- en adviesbureau HKV-eye hebben we een algoritme ontwikkeld om de beelden te analyseren. In het begin werd nog alles als leiding gezien, zoals auto’s en fietsen. Langzaam maar zeker leerde het algoritme objecten als leidingen en duikers (buizen die wateren met elkaar verbinden, red.) steeds beter herkennen.”
Niet alleen het algoritme ontwikkelt zich steeds verder, ook de droneboot – inmiddels Betty gedoopt – is op diverse punten verbeterd. Zo kan Betty door gps op afstand bestuurd worden. “Eerst moest je erachteraan varen of lopen. En de nieuwste versie, die we binnenkort willen aanschaffen, bevat naast een camera en sonar ook waterkwaliteitsensoren. Daarmee kunnen we onder meer temperatuur, zuurstof- en nitraatgehalte meten. Als de waterkwaliteit ergens opeens veel slechter is, kan dat duiden op lozingen.”
Nog genoeg uitdagingen
Mooie ontwikkelingen dus. Uitdagingen zijn er zeker ook, zoals met de dataopslag en -verwerking. De Ron: “Wij kunnen de camerabeelden nog niet in de eigen systemen opslaan. Dat heeft onder meer te maken met onze ICT-beveiliging; je kunt niet zomaar informatie uploaden. We willen aan de slag met een tussenoplossing in de cloud, maar de bedoeling is wel om ze in de toekomst in onze eigen systemen te koppelen aan ons beheerregister. Op dat moment kunnen we ongewenste situaties makkelijker opsporen.”
Een andere uitdaging is om de innovaties daadwerkelijk als standaard in werkprocessen op te nemen. “Dat duurt wel een aantal jaren”, aldus De Ron. “Het meten van dieptes gebeurt nu bijvoorbeeld nog én door Betty én handmatig met een peilstok. Een innovatie wordt hier pas écht de standaard als het honderd procent zeker is dat die goed en nauwkeurig werkt. Ik snap dat, want je moet werkprocessen aanpassen en mensen opleiden. Maar vanuit innovatieperspectief zou ik graag willen dat het wat sneller gaat.”
Innovaties aanjagen
De nominatie bij de Verkiezingen Handhaving en Toezicht heeft intern de innovatie aangejaagd, zegt De Ron. “De verkiezingen krijgen aandacht, zowel in- als extern. Zeker als je bij de genomineerden zit. Bestuurders zien dat en medewerkers ook. Dat motiveert om met andere, nieuwe ideeën te komen. Zo stelde een collega voor om de nieuwste iPhones te gebruiken bij dijkinspecties. Daarmee kun je 3D-scans maken en heb je snel een indicatie van de staat van een dijk. Een idee van een andere collega is om samen met Wageningen University & Research in een vroegtijdig stadium blauwalg te detecteren met een speciale camera op een drone. Ik heb hoge verwachtingen van technologische ontwikkelingen, die ons in de nabije toekomst veel werk uit handen kunnen nemen en flink bijdragen aan een betere waterkwaliteit.”